Τι ειναι οι ηλεκτρολύτες;

Οι ηλεκτρολύτες είναι χημικές ενώσεις οι οποίες βρίσκονται μέσα στα υγρά του ανθρώπινου οργανισμού και μεταφέρουν ηλεκτρικό φορτίο (ιόντα). Οι ηλεκτρολύτες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους αλλά και με τα κύτταρα στους ιστούς, τους μυς και τα νεύρα, ενώ παράλληλα είναι υπεύθυνοι και για την ενυδάτωση του οργανισμού. Η ισορροπία μεταξύ διαφορετικών ηλεκτρολυτών είναι σημαντική για την σωστή λειτουργία του οργανισμού, καθώς συμμετέχουν σε πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Αν μπορούσαμε να τους παρομοιάσουμε με κάτι αυτό θα ήταν με την βενζίνη που χρειάζεται στα αυτοκίνητα για να ξεκινήσουν. Είναι δηλαδή το καύσιμο μας. 


Γιατί χρειαζόμαστε ηλεκτρολύτες;

Υπάρχει έντονα η πεποίθηση ότι οι ηλεκτρολύτες είναι απαραίτητοι κυρίως για όσους αθλούνται, όμως στην πραγματικότητα η ύπαρξη της σωστής ισορροπίας των ηλεκτρολυτών είναι σημαντική για όλους μας, ανεξαρτήτως άθλησης, καθώς:

  • Είναι υπεύθυνοι για τις συσπάσεις των μυών.
  • Βοηθούν στην νευρομυϊκή διέγερση.
  • Διατηρούν το ph του αίματος.
  • Ρυθμίζουν την κατανομή νερού στο σώμα.
  • Ευθύνονται για την γενικότερη ευρωστία του οργανισμού.


Γιατί τους χρειαζόμαστε περισσότερο το καλοκαίρι;

Λόγω της ζέστης και της έντονης εφίδρωσης η απώλεια ηλεκτρολυτών μέσω των σωματικών υγρών είναι ακόμη μεγαλύτερη τους καλοκαιρινούς μήνες. Γι'αυτό και η αναπλήρωση τους θεωρείται απαραίτητη. Μπορεί να βρίσκουμε τους ηλεκτρολύτες στα τρόφιμα όπως μπανάνες, γάλα, γιαούρτι, ξηροί καρποί, μπρόκολο κ.α., όμως στις περιπτώσεις όπου η άθληση είναι έντονη, η διατροφή κακή και ελλιπής και το νερό που πίνουμε ελάχιστο, τότε η χρήση συμπληρωμάτων ηλεκτρολυτών είναι σημαντική.


Ποιοι είναι οι κύριοι ηλεκτρολύτες και σε ποιες τροφές περιέχονται;

Νάτριο:  τυριά, φυστικοβούτυρο, αλμυρά ελαφριά γεύματα π.χ. σούπες, σοκολατούχο γάλα

Κάλιο: μπανάνα, πορτοκάλι, γλυκοπατάτα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αβοκάντο

Χλώριο: επιτραπέζιο αλάτι, σάλτσα ντομάτας, καρυκεύματα, τυριά,  σίκαλη, σέλινο

Ασβέστιο: γαλακτοκομικά, αβγό, ωμοί ανάλατοι ξηροί καρποί, αποξηραμένα σύκα, μικρά ψάρια με το κόκκαλο, ταχίνι

Μαγνήσιο: δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηροί καρποί, φασόλια, φακές, πράσινα φυλλώδη λαχανικά

Φώσφορος: γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρια, σπόροι, αυγά, ξηροί καρποί


Νάτριο

  • Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση.
  • Είναι απαραίτητο για την λειτουργία του μυϊκού και νευρικού συστήματος.
  • Ρυθμίζει την ισορροπία των υγρών στο εσωτερικό των κυττάρων.


Κάλλιο

  • Ευνοεί την σύσπαση των μυών.
  • Συμβάλλει στην φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος.


Χλώριο

  • Συνεργάζεται με το νάτριο για τη ρύθμιση της οσμωτικής πίεσης και την ισορροπία του νερού στο σώμα.
  • Είναι απαραίτητο για τη σύνθεση του υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι.


Μαγνήσιο

  • Είναι απαραίτητο για υγιή οστά, νύχια και δόντια.
  • Συνδράμει στην καλή λειτουργία του νευρικού και μυϊκού συστήματος.
  • Μειώνει το αίσθημα κούρασης και κόπωσης.
  • Αποτελεί συστατικό των ενζύμων που συμβάλλουν στην παραγωγή ενέργειας.


Ασβέστιο

  • Απαραίτητο για υγιή νύχια, οστά και δόντια.
  • Συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας.
  • Συμβάλλει στην καλή λειτουργία των μυών και των νευροδιαβιβαστών.
  • Συμμετέχει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
  • Είναι σημαντικό για την πήξη του αίματος.


Έλλειψη ηλεκτρολυτών

Εάν έχετε μια ήπια διαταραχή ηλεκτρολυτών, μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα, όπως κούραση, μυϊκή αδυναμία, κράμπες, μυρμήγκιασμα και πονοκέφαλο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, αν έχετε μια μεγάλη διαταραχή ηλεκτρολυτών μπορεί να επέλθει ακόμα και ο θάνατος.


Πώς μπορούμε να αποκαταστήσουμε την ανισορροπία;

Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να αποκαταστήσουμε αυτή τη διαταραχή, μέσω της τροφής, των ισοτονικών ποτών και των συμπληρωμάτων.


Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Τα άτομα που κινδυνεύουν από ανισορροπία ηλεκτρολυτών είναι κυρίως οι αθλητές, τα μωρά με γαστρεντερίτιδα, οι ηλικιωμένοι και αυτοί που έχουν προβλήματα με τη λειτουργία των νεφρών τους.


Αθλητές

Μια συνήθης αιτία διατάραξης της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών είναι η έντονη άσκηση, ιδιαίτερα το καλοκαίρι σε συνθήκες καύσωνα, όταν ο οργανισμός αυξάνει το ρυθμό εφίδρωσης. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα να αποβάλλετε μεγάλη ποσότητα νερού, στο οποίο περιέχονται και ηλεκτρολύτες. Μια απώλεια νερού μόλις 1-2% επί του σωματικού σας βάρους μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της δύναμης, της ταχύτητας και της εστίασης της προσοχής. Ο ιδρώτας περιέχει σημαντική ποσότητα νατρίου, καθώς και μικρές ποσότητες καλίου, ασβεστίου και μαγνησίου. Κατά μέσο όρο, χάνετε περίπου 1 γραμμάριο νατρίου με κάθε λίτρο ιδρώτα. Τα ισοτονικά ποτά συνιστώνται σε σχέση με το απλό νερό για την αντικατάσταση υγρών και ηλεκτρολυτών εάν έχετε την τάση να ιδρώνετε όταν ασκείστε το καλοκαίρι.


Μωρά με γαστρεντερίτιδα

Ο εμετός και η διάρροια όταν παρουσιάζονται μία φορά δεν είναι σοβαρές καταστάσεις. Ωστόσο, τα επίμονα συμπτώματα μπορεί γρήγορα να οδηγήσουν σε αφυδάτωση εάν δεν αντικατασταθούν οι ηλεκτρολύτες. Τα βρέφη και τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην αφυδάτωση από σοβαρό εμετό και διάρροια και η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά τη χρήση διαλύματος επανυδάτωσης  στα πρώτα σημάδια γαστρεντερίτιδας. Τα διαλύματα αυτά αποτελούνται από υδατάνθρακες και ηλεκτρολύτες σε συγκεκριμένες αναλογίες – τα αθλητικά ποτά είναι παρόμοια αλλά περιέχουν υψηλότερες ποσότητες ζάχαρης και δεν συνιστώνται για τα μωρά καθώς μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια.


Ηλικιωμένοι

Οι ηλικιωμένοι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο ανισορροπίας ηλεκτρολυτών. Περισσότερο έχει εστιαστεί η έρευνα στο νάτριο, στην υπονατριαιμία και την υπερνατριαιμία. Με τη γήρανση, η μυϊκή μάζα αντικαθίσταται από το λίπος, το συνολικό νερό του σώματος μειώνεται και ο ενδοκυτταρικός όγκος αλλάζει. Αυτοί οι παράγοντες παίζουν ρόλο στη συγκέντρωση του νατρίου. Οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν πρόβλημα επίσης με το κάλιο. Η υπερκαλιαιμία είναι συχνό φαινόμενο στους ηλικιωμένους και ένας λόγος είναι ότι αρκετά συνταγογραφούμενα φάρμακα παρεμποδίζουν την απέκκριση του καλίου στα ούρα.


Άτομα με προβλήματα στους νεφρούς

Σε ένα υγιές άτομο, οι νεφροί παίζουν βασικό ρόλο στη διατήρηση ενός σταθερού επιπέδου νερού και ηλεκτρολυτών στο σώμα, φιλτράροντας το αίμα και απεκκρίνοντας ορισμένα συστατικά. Όταν υπάρχει δυσλειτουργία των νεφρών, η ισορροπία των ηλεκτρολυτών μπορεί να αλλάξει, κάτι που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Ο ρόλος των νεφρών καθίσταται σαφής όταν εξετάζονται τα αποτελέσματα των ηλεκτρολυτών σε ασθενείς με οξεία νεφρική ανεπάρκεια.


Το κάλιο, το νάτριο, το μαγνήσιο, ο φώσφορος και το ασβέστιο μπορούν όλα να επηρεαστούν και να οδηγήσουν σε μια σειρά συμπτωμάτων.